Afscheid nemen, hoe doe je dat?

Een jaar na de uitvaart ontving ik een prachtig bedankje voor de goede zorgen en de zorgvuldige begeleiding. Nu nog. Wederom een bevestiging hoe belangrijk zorgvuldig en persoonlijk afscheid is. 

Vandaag nog vroeg iemand me: “als je geen fratsen wilt, maar wel een mooie dienst. Wat kan er dan?”
“Veel”,  antwoordde ik. “Maar laten we eerst eens kijken naar wie de persoon was en wat hij voor jullie betekende.” Door die insteek ontdek ik de prachtigste dingen. Een tubetje secondelijm dat zo belangrijk was, of een kaars aansteken vanuit de gedachte dat liefde altijd blijft bestaan, zelfs als de kaars al lang is opgebrand. Steeds weer komt er iets naar voren in die gesprekken dat centraal kan staan.

Het kan een bloem zijn, een schilderij, een foto, een muziekstuk, een gedachte, een handeling. Iets wat zo kenmerkend voor die persoon was dat het een plek krijgt. Daardoor ontstaat symbolische taal die door iedereen wordt begrepen. Iemand die de altijd met een vingerhoedje aan het borduren was, waarbij het vingerhoedje niet alleen staat voor haar hobby, maar ook voor haar beschermende houding in het leven. Iemand die uitgesproken in het leven stond en veel van pianospelen hield, wordt vergeleken met haar zo geliefde piano waar de sterke en zachte klanken met elkaar een bijzonder geheel vormden. Iemand die geen uitgesproken hobby’s of kenmerken had, maar voor iedereen was als een veilige haven en wordt vergeleken met die krachtige eik uit het bos waar alle dieren kunnen schuilen. Natuurlijk aangevuld met de persoonlijke herinneringen aan de veiligheid die de persoon bood.

Je kunt het zo gek niet bedenken of je kunt er symbooltaal bij vinden. Soms uitgebreid, soms in een detail. Een goede woorddienstspreker of ritueel begeleider helpt nabestaanden om taal, symboliek en persoonlijke herinneringen aan elkaar te weven. Wat ontstaat is een uitvaart waar men met rust, tevredenheid of gewoon een goed gevoel op terug kijkt.

Blijkbaar werkt het nog lang door. Zelfs een jaar na overlijden, had deze persoon er nog een goed gevoel bij en deelde dat met familie en vrienden. Er bestaat geen draaiboek voor goed afscheid nemen. Maar een sleutel is vaak wel te vinden in een persoonlijke aanpak, al dan niet met de hulp van een deskundige.